ηλεκτρικές οικιακές συσκευές

Συσκευές των οποίων η λειτουργία βασίζεται στον ηλεκτρισμό και οι οποίες αυτοματοποιούν σε μικρό ή μεγάλο βαθμό διάφορες οικιακές εργασίες. Οι η.ο.σ., λόγω της μεγάλης τους διάδοσης, έχουν δημιουργήσει μια ανθηρότατη βιομηχανία και κατέχουν σημαντικό ρόλο στην οικονομία των ανεπτυγμένων βιομηχανικών χωρών. Αν και δεν υπάρχει μια γενικά παραδεκτή κατάταξη, μπορούμε ωστόσο να τις διακρίνουμε σε τέσσερις γενικές κατηγορίες, ανάλογα με τις χρήσεις για τις οποίες προορίζονται: α) για την καθαριότητα του σπιτιού και των αντικειμένων που περιέχει· β) για την παραγωγή θερμότητας και ψύχους και για τη διατήρηση των τροφίμων·γ) για τη διευκόλυνση των εργασιών της κουζίνας· δ) για την περιποίηση των ατόμων και των ενδυμάτων. Ιδιαίτερα διαδεδομένες συσκευές για την καθαριότητα του σπιτιού είναι σήμερα η ηλεκτρική σκούπα και o στιλβωτής των δαπέδων (παρκετέζα). Η πρώτη αποτελείται βασικά από έναν ηλεκτρικό ανεμιστήρα, στο αναρροφητικό στόμιο του οποίου είναι προσαρμοσμένος ένας εύκαμπτος σωλήνας: σε αυτόν εφαρμόζουν επιστόμια διαφόρων σχημάτων, ανάλογα με τη συγκεκριμένη κάθε φορά χρήση. Υπάρχουν, παραδείγματος χάριν, επιστόμια με βούρτσες για χαλιά και για ρούχα, με πινέλα, με σχισμές για γωνίες, πλάκες με σκληρή βούρτσα και τροχίσκους για τα πλακόστρωτα κ.ά. Μεταξύ του στομίου εισαγωγής και του περιβλήματος παρεμβάλλεται ένας σάκος από χαρτί ή ύφασμα ή ένα πλαστικό δοχείο, για να συλλέγει τη σκόνη και να μπορεί να αδειάζει εύκολα ή να αλλάζει περιοδικά. Σε μερικούς τύπους μπορούμε, αν συνδέσουμε στο στόμιο που προηγείται του ανεμιστήρα ένα δοχείο με ακροφύσιο, να έχουμε ταυτόχρονα και έναν ψεκαστήρα για υγρές ή στερεές ουσίες. Ο όγκος του αέρα που αναρροφά κυμαίνεται γύρω στα 50 m³/h υπό πίεση 0,1-0,2 Kg/cm²· η ισχύς του κινητήρα φτάνει τα 300 W. Η παρκετέζα αποτελείται από περιστρεφόμενες βούρτσες που κινούνται με ηλεκτρικό κινητήρα. Η βάση μετακινείται στο δάπεδο με έναν βραχίονα, στη λαβή του οποίου βρίσκεται συνήθως ο διακόπτης ελέγχου. Συχνά η παρκετέζα διαθέτει και μια αναρροφητική διάταξη με κατάλληλο σάκο ή πλαστικό δοχείο περισυλλογής. Οι βούρτσες εναλλάσσονται και μπορούν να είναι μεταλλικές (για ξύσιμο), από δέρμα ή από τσόχα (για τη στίλβωση), ειδικές για την επάλειψη του κεριού κλπ. Η ισχύς του κινητήρα είναι περίπου 500 W. Μια τρίτη συσκευή που επικράτησε με σημαντική καθυστέρηση ως προς τους προηγούμενους τύπους –ίσως εξαιτίας του μεγαλύτερου κόστους της– είναι το ηλεκτρικό πλυντήριο. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως η πιο πλήρης ηλεκτρική οικιακή συσκευή, γιατί σε συνδυασμό με στεγνωτήριο μπορεί να εκτελέσει και τις τρεις σχετικές εργασίες: το πλύσιμο, το ξέβγαλμα και το στέγνωμα. Ένα σύγχρονο αυτόματο οικιακό πλυντήριο πλένει 3 έως 6 κιλά ρούχα σε 1,5 περίπου ώρα λειτουργίας. Μεγαλύτεροι τύποι λειτουργούν σε δημόσια πλυντήρια με σημαντικά ανώτερες δυνατότητες παραγωγής. Συνήθως το πλυντήριο αποτελείται από έναν κάδο από επισμαλτωμένο χάλυβα, στον οποίο εισάγονται τα άπλυτα ρούχαμαζί με μια κατάλληλη ποσότητα απορρυπαντικού σε σκόνη, σε υγρό ή σε παστίλια. Πρέπει να ληφθούν οι απαραίτητες προφυλάξεις, ώστε να μην αναμειχθούν υφάσματα με βαφές που διαλύονται. Μια κατάλληλη αυτόματη συσκευή με έναν επιλογέα προγραμμάτων επιτρέπει να καθοριστούν οι διαδικασίες του πλυσίματος, ανάλογα με τον τύπο των ρούχων που εισάγονται. Ο πλήρης κύκλος προβλέπει τις ακόλουθες εργασίες: πρόπλυση (όμοια με το βρέξιμο που επιτελείται στα χειρωνακτικά πλυντήρια), πλύση (κατά τη φάση αυτή, που γίνεται με ανανεωμένο νερό και απορρυπαντικό, τα ρούχα αναδεύονται συνεχώς με μια παλινδρομική περιστροφική κίνηση), ξέβγαλμα (τα ρούχα αναδεύονται με την ίδια κίνηση, ενώ γίνεται συνεχής αλλαγή νερού) και –στο στεγνωτήριο πλέον– στέγνωμα (επιτυγχάνεται με φυγοκέντρηση, με την περιστροφή του κάδου γύρω από τον άξονά του ή, σε μερικούς τύπους, με εμφύσηση θερμού αέρα). Η ισχύς η οποία απορροφάται είναι της τάξης των 2 KW για οικιακά πλυντήρια και 5 ή και περισσοτέρων KW για τα βιομηχανικά. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το πλυντήριο πιάτων, που πλένει και στεγνώνει πιάτα, ποτήρια, κατσαρόλες, μαχαιροπήρουνα κλπ. Στους πιο κοινούς τύπους, τα πιάτα εισάγονται σε κατάλληλες υποδοχές και κάνιστρα που είναι επενδεδυμένα συνήθως με πλαστικό· ταυτόχρονα εισάγεται και το απορρυπαντικό. Οι αυτόματοι κύκλοι πλύσης είναι βασικά τρεις: πρόπλυση (στους 40°C), κύρια πλύση (στους 60°C), στέγνωμα (περίπου σε 85°C). Η προοδευτική αύξηση της θερμοκρασίας δεν είναι επιβλαβής, ακόμα και για τα πιο λεπτά κρυστάλλινα σκεύη. Το πλύσιμο γίνεται με ράντισμα διπλής ενέργειας, δηλαδή ταυτόχρονα από πάνω προς τα κάτω και αντίθετα, από μία διπλή σειρά ακροφυσίων που περιστρέφονται γρήγορα. Τα ακροφύσια ραντίζουν σε υψηλή πίεση με θερμό αέρα και απορρυπαντικό τα πιάτα. Στη δεύτερη κατηγορία η.ο.σ. η βασική θέση ανήκει αναμφίβολα στο ηλεκτρικό ψυγείο, που παράγεται σε διάφορα σχήματα και διαστάσεις και έχει διαδοθεί σε όλο τον κόσμο εξαιτίας της μεγάλης του πρακτικότητας. Αποτελείται βασικά από ένα ερμάριο με αρκετά χωρίσματα, που έχουν κατάλληλο σχήμα και διαστάσεις ώστε να δέχονται διάφορους τύπους τροφών σε δοχεία διαφορετικού σχήματος. Ο ωφέλιμος χώρος μετράται σε λίτρα ή σε κυβικά μέτρα. Η εγκατάσταση για την παραγωγή ψύχους αποτελείται, όπως και σε ανάλογες μεγαλύτερες εγκαταστάσεις, από έναν ψυκτικό συμπιεστή, συνήθως ερμητικού τύπου, από έναν συμπκνωτή και από έναν εξαερωτή-ψύκτη. Το υγρό που δρα ως μέσον της θερμικής εναλλαγής είναι σχεδόν πάντα το φρέον, ιδιαίτερα κατάλληλο για λόγους ασφάλειας και ευχέρειας χειρισμού όταν χρησιμοποιείται σε αυτές τις μικρές αυτόματες εγκαταστάσεις. Η ψυκτική εγκατάσταση είναι ένα σύστημα κλειστού κύκλου όπου το φρέον αναρροφάται και συμπιέζεται από τον συμπιεστή και εκτονώνεται στον εξαερωτή, ο οποίος συνδέεται με το περιβάλλον που πρέπει να ψυχθεί. Επειδή η εκτόνωση ενός αερίου προκαλεί απορρόφηση θερμότητας, παράγεται ψύχος. Το φρέον συνεπώς υγροποιείται στον συμπυκνωτή, ο οποίος το επιστρέφει στον συμπιεστή. Η ισχύς των κινητήρων που κινούν τους ερμητικούς συμπιεστές ψυγείων σπάνια υπερβαίνει το 1 KW και στα πιο μικρά ψυγεία έχει ισχύ περίπου 250-500 W. Η ανάγκη μακρόχρονης διατήρησης μερικών τροφίμων (ιδιαίτερα των ευπαθών) προκάλεσε την εφαρμογή των θαλάμων κατάψυξης, με τους οποίους είναι εφοδιασμένα τα ψυγεία. Σε αυτούς επιτυγχάνονται θερμοκρασίες μεταξύ –20°C έως –30°C, δηλαδή πολύ χαμηλότερες από αυτές που προσφέρουν τα κοινά ψυγεία. Στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις χρησιμοποιείται αμμωνία ως μέσο θερμικής εναλλαγής. Στις μέρες μας, επειδή το φρέον προσβάλλει τη στιβάδα του όζοντος, τείνει να αντικατασταθεί από άλλα αέρια. Οι ηλεκτρικές θερμάστρες, που έχουν διαδοθεί ήδη από πολλές δεκαετίες, κατατάσσονται συνήθως στις η.ο.σ. Ο κλασικός τύπος αποτελείται από πολλές ηλεκτρικές αντιστάσεις, που περιτυλίγονται ελικοειδώς σε έναν κύλινδρο από πυρίμαχο υλικό. Όταν διαρρέονται από ηλεκτρικό ρεύμα, οι αντιστάσεις αυτές πυρακτώνονται και διαχέουν τη θερμότητά τους με τη βοήθεια ενός κατάλληλου ανακλαστήρα παραβολικού τύπου. Προβλέπεται ακόμα και ένας περιστροφικός διακόπτης για τη διαδοχική εισαγωγή των διαφόρων αντιστάσεων στο κύκλωμα. Επίσης έχουν αναπτυχθεί οι ηλεκτρικές θερμάστρες με υπέρυθρες ακτίνες, στις οποίες η θερμική ενέργεια μεταδίδεται εκτός από την ακτινοβολία και με εκπομπή ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων. Η κλιματιστική συσκευή είναι ικανή να μετατρέψει τα χαρακτηριστικά του αέρα που εισέρχεται σε έναν χώρο και να τα κάνει ιδεώδη για την ευεξία του οργανισμού (βλ. λ. κλιματισμός). Πράγματι, η κλιματιστική συσκευή με την παραγωγή ψύχους ή θερμότητας διορθώνει τη θερμοκρασία του αέρα, αφαιρεί –με φίλτρα και υγραντές– τη σκόνη και πιθανώς άλλα σώματα που αιωρούνται στον αέρα και διορθώνει τον βαθμό ύγρανσής του. Άλλη η.ο.σ. που ανήκει σε αυτή την κατηγορία είναι ο θερμοσίφωνας. Αποτελείται από έναν λέβητα που διαθέτει κατάλληλες θωρακισμένες ηλεκτρικές αντιστάσεις, με τις οποίες θερμαίνεται ορισμένος όγκος ύδατος. Η εισαγωγή αυτών των αντιστάσεων ρυθμίζεται από θερμοστάτη. Οι η.ο.σ. που χρησιμοποιούνται για να διευκολύνουν τις εργασίες της κουζίνας είναι πολυάριθμες και τελειοποιούνται διαρκώς. Πρώτη χρονικά, αλλά και για λόγους πρακτικής σημασίας, είναι η ηλεκτρική κουζίνα. Η θέρμανση γίνεται με ηλεκτρικές αντιστάσεις ενσωματωμένες σε πλάκες που αποτελούνται από μονωτική μάζα. Στους πιο πρωτόγονους τύπους, όπως ακόμα και στους παλιούς ηλεκτρικούς κλιβάνους, η αντίσταση είναι γυμνή και περιτυλίγεται σε αύλακες σκαμμένους σε έναν δίσκο από πυρίμαχο υλικό. Σήμερα έχουν επικρατήσει οι κεραμικές εστίες όπου οι αντιστάσεις είναι προφυλαγμένες κάτω από μια λεία, επίπεδη και διαφανή στην υπέρυθρη ακτινοβολία κεραμική πλάκα. Ο ηλεκτρικός φούρνος ρυθμίζεται από έναν διακόπτη με διαβαθμίσεις και έναν θερμοστάτη. Σε αυτή την περίπτωση, η ηλεκτρική ισχύς που απορροφάται είναι αρκετά σημαντική και κυμαίνεται από 3-4 KW για κουζίνες αμιγώς ηλεκτρικές και από 1-2KW για μεικτές. Σήμερα διατίθενται στην αγορά φούρνοι που ψήνουν το φαγητό με κυκλοφορία θερμού αέρα. Αρκετά διαδεδομένες είναι οι μηχανικές σχάρες και ιδιαίτερα οι μηχανικές σούβλες, που αποτελούνται από έναν ηλεκτρικό κινητήρα με μία ή περισσότερες ταχύτητες, o οποίος είναι προσαρμοσμένος πάνω στον οβελό, και από ένα θερμαντικό στοιχείο του τύπου των υπέρυθρων ακτίνων. Άλλες διαδεδομένες συσκευές είναι το μπρίκι, οι τρίφτες για το τυρί, τα μίξερ και οι συσκευές του καφέ. Τα τελευταία χρόνια έχουν διαδοθεί πολύ οι φούρνοι μικροκυμάτων. Οι φούρνοι αυτοί χρησιμοποιούν μία λυχνία τύπου μάγνετρον, ισχύος μέχρι 1.000 W, που παράγει μικροκύματα συχνότητας 2,4 GHz. Το ζέσταμα των τροφών πραγματοποιείται γρήγορα, χωρίς επιφανειακό κάψιμο, αφού τα μικροκύματα διεισδύουν σε μεγάλο βαθμό μέσα στα τρόφιμα –σε αντίθεση με τους συμβατικούς τρόπους θέρμανσης, που τα ψήνουν επιφανειακά. Μεγάλος αριθμός εργασιών της κουζίνας μπορεί να εκτελεστεί από μία μόνο μηχανή που αποτελείται βασικά από έναν κινητήρα στον οποίο εφαρμόζονται μια σειρά εργαλείων για το κόψιμο του κρέατος, για ανάδευση ζύμης, για να ανοίγουν τις κονσέρβες, για να ξεφλουδίζουν πατάτες, για το στίψιμο των λεμονιών κλπ. Η ηλεκτρική φρυγανιέρα αποτελείται από μία ισχυρή μεταλλική βάση στην οποία έχουν ενσωματωθεί ηλεκτρικές αντιστάσεις. Το ψωμί που θα γίνει φρυγανιά εισάγεται σε διπλές σχάρες εφοδιασμένες με λαβή και εξάγεται αυτόματα μόλις ετοιμαστεί. Ο σκουπιδοφάγος είναι η συσκευή πολτοποίησης των απορριμμάτων, η οποία προσαρμόζεται στον σωλήνα αποχέτευσης του νεροχύτη και συντρίβει σε πολύ μικρά τεμάχια τα απορρίμματα του μαγειρείου και τα υπολείμματα των τροφών, που απομακρύνονται εύκολα με το νερό. Η τέταρτη κατηγορία η.ο.σ. είναι εκείνες που έχουν σχέση με τα ενδύματα και τα άτομα. Η πιο σημαντική συσκευή αυτής της κατηγορίας είναι ασφαλώς το σίδερο σιδερώματος. Το θερμαντικό στοιχείο αποτελείται από μία αντίσταση χρωμονικελίου περιτυλιγμένη και συμπιεσμένη πάνω σε μίκα, από ένα πέλμα χρωμιωμένο, ενώ κατάλληλες συσκευές ελέγχου –όπως ένας θερμοστάτης με βαθμωτό διακόπτη και μία φωτεινή λυχνία– επιτρέπουν γρήγορη και ασφαλή εργασία. Το οικιακό σίδερο σιδερώματος απορροφά περίπου 300-400 W και ζυγίζει έως 2 κιλά, ενώ τα σίδερα των σιδερωτήριων απορροφούν περίπου 700 W και ζυγίζουν μέχρι 10 κιλά. Σε μερικά μοντέλα υπάρχει ειδικό δοχείο υποδοχής νερού και μετατροπής του σε ατμό, ο οποίος διευκολύνει το σιδέρωμα. Αρκετά διαδεδομένη είναι επίσης η ηλεκτρική βούρτσα, που περιλαμβάνει σε μικρογραφία μερικά από τα χαρακτηριστικά της ηλεκτρικής σκούπας. Μια συσκευή που δεν συνάντησε τελικά μεγάλη αποδοχή είναι η ηλεκτρική ξυριστική μηχανή. Οι πιο τελειοποιημένοι τύποι έχουν μία ή περισσότερες λεπίδες που κινούνται από έναν μικρό ηλεκτρικό κινητήρα και εκτελούν μια παλινδρομική ή περιστροφική κίνηση. Το μέρος της ξυριστικής μηχανής που εφάπτεται με το δέρμα αποτελείται από μία μικρή χρωμιωμένη πλάκα με οπές ή αύλακες που οδηγούν τις τρίχες προς τις λεπίδες. Η ισχύς που απορροφάται είναι περίπου 40 W. Μία άλλη συσκευή που ουσιαστικά δεν τέθηκε ποτέ σε μαζική κατανάλωση είναι η ηλεκτική οδοντόβουρτσα· ουσιαστικά είναι μια βούρτσα για τα δόντια που εκτελεί γρήγορες, περιστροφικές κινήσεις. Η ηλεκτρική συσκευή μασάζ προσπαθεί να αναπαραγάγει με έναν μικρό ηλεκτρικό κινητήρα τις αναγκαίες κινήσεις στο μασάζ. Ο πιο διαδεδομένος τύπος εκτελεί παλμική κίνηση και έχει εναλλάξιμα εργαλεία για τα διάφορα μέρη του σώματος. Ο στεγνωτήρας αποτελείται από έναν μικρό ελικοειδή ανεμιστήρα, ο οποίος υποχρεώνει τον αέρα να περάσει από μια αντίσταση για τη θέρμανσή του. Είναι πάρα πολύ διαδεδομένος, παράγεται σε πολύ μικρό μέγεθος και έχει περιορισμένο κόστος. Οι σύγχρονες ηλεκτρικές κουζίνες χαρακτηρίζονται για την υψηλή αισθητική και την ποιότητά τους, καθώς διαθέτουν τεχνολογικές και λειτουργικές καινοτομίες(φωτ. Siemens). Οι ηλεκτρικοί απορροφητήρες, απαραίτητα εξαρτήματα μιας ηλεκτρικής κουζίνας, κυκλοφορούν στο εμπόριο σε διάφορους τύπους και διαθέτουν προηγμένα τεχνολογικά χαρακτηριστικά (φωτ. Whirlpool). Εστίες ηλεκτρικής κουζίνας (φωτ. Whirlpool). Ανάλογα με τις ανάγκες, οι ηλεκτρικές κουζίνες μπορεί να είναι εντοιχισμένες ή όχι (φωτ. Neff). Οι φούρνοι μικροκυμάτων, ιδιαίτερα διαδεδομένοι τα τελευταία χρόνια, πραγματοποιούν το ζέσταμα των φαγητών γρήγορα, χωρίς επιφανειακό κάψιμο, σε αντίθεση με τους συμβατικούς τρόπους θέρμανσης (φωτ. Siemens). Από τις πιο διαδεδομένες ηλεκτρικές οικιακές συσκευές, το πλυντήριο ρούχων κάνει καθημερινά ευκολότερη τη ζωή μας (φωτ. Siemens). Το πλυντήριο πιάτων, εντοιχισμένο ή όχι, είναι μία από τις πλέον απαραίτητες ηλεκτρικές συσκευές της σύγχρονης κουζίνας (φωτ. Whirlpool). Το εσωτερικό ενός ηλεκτρικού ψυγείου αποτελείται κυρίως από ένα ερμάριο με αρκετά χωρίσματα τα οποία έχουν κατάλληλο σχήμα και διαστάσεις ώστε να δέχονται διάφορους τύπους τροφών σε δοχεία διαφορετικού σχήματος (φωτ. Whirlpool). Μία από τις σημαντικότερες ηλεκτρικές οικιακές συσκευές είναι αναμφίβολα το ψυγείο, το οποίο παράγεται σε διάφορα σχήματα και διαστάσεις (φωτ. Whirlpool).